Uspješna Prva investiciona konferencija “Mogućnosti i izazovi privrednog razvoja Republike Srpske”

U Laktašima je proteklog vikenda završena Prva investiciona konferencija “Mogućnosti i izazovi privrednog razvoja Republike Srpske” u organizaciji Investiciono-razvojne banke.

Investiciono-razvojna banka Republike Srpske i Vlada Republike Srpske, u partnerstvu sa Prointerom ITSS, uspješno su organizovali i realizovali Prvu investicionu konferenciju IRBRS koja je ponudila sveobuhvatan uvid u mogućnosti i izazazove privrednog razvoja Republike Srpske. Konferencija je privukla pažnju velikog broja učesnika iz javnog i privatnog sektora, akademske zajednice i partnerskih institucija Investiciono-razvojne banke iz regiona i šire, a teme kojima se bavila, pokazale su se izuzetno sadržajnim i aktuelnim.

Srpski član i predsjedavajući Predsjedništva BiH Milorad Dodik rekao je da je konferencija bila uspješna, te da je Vlada Srpske spremna da implementira najvažnije zaključke sa ovog skupa kako bi se stimulisala privreda.

Dodik je rekao da je na konferenciji pokazana inovativnost, te da zakonske okvire treba uskladiti u smislu da se stimulišu investicije u Republici Srpskoj.

– Zaključci konferencije su dosta dobri i Vlada je spremna da ponudi novi okvir u smislu da ih podrži u svom domenu kako bi se stimulisala privreda – rekao je Dodik i zahvalio svim privrednicima u Srpskoj što uprkos pandemiji nisu odustali zbog čega će im vlast pomoći na realnim osnovama.

Ministarka finansija Republike Srpske Zora Vidović ocijenila je da je konferencija bila uspješna, posebno zbog toga što su panelisti bili istaknuti privrednici. Navela je da će zaključci sa konferencije pomoći Vladi Srpske kada bude radila program ekonomskih reformi.

Direktor IRB-a Dražen Vrhovac rekao je da su na konferenciji dobijeni kvalitetni prijedlozi koji će biti upućeni Vladi Srpske.

Na Prvoj investicionoj konferenciji usvojeni su zaključci koji će, u cilju zajedničke izrade konkretnih mjera, u roku od 15 dana, Investiciono-razvojna banka uputiti Vladi Republike Srpske na razmatranje.

Zaključak Konferencije je da Republika Srpska raspolaže značajnim pretpostavkama za dodatno afirmisanje u poželjnu destinaciju za investiranje. Dostizanju tog cilja svakako će doprinijeti veliki investicioni ciklus koji je najavila Vlada Republike Srpske u sektorima energetike, poljoprivrede, turizma te infrastrukturu.

Međutim, postoji potreba za daljim jačanjem domaćeg privrednog ambijenta kroz nastavak procesa digitalizacije uprave i digitalne transformacije privrede, afirmisanjem mreže podrške investitorima koji ulažu u domaću privredu, kao i jačanjem podrške domaćim preduzećima prilikom nastupa na izvoznim tržištima preko mreže predstavništva Republike Srpske u inostranstvu i diplomatsko-konzularne mreže.

Ova mreža treba biti angažovana i kada je u pitanju promocija investicionih mogućnosti i konkretnih projekata u Republici Srpskoj. Za ove potrebe, mreži predstavništava Investiciono-razvojna banka pripremiće i dostaviti pregled mogućnosti investiranja i katalog konkretnih projekata u Republici Srpskoj.

Takođe, postoji potreba i za podsticanjem dijaspore na povratak i ulaganja u Republiku Srpsku, poslovno povezivanje sa domaćim preduzećim, transfer novih znanja i tehnologija, te institucionalnom i finansijskom podrškom za uključivanje domaćih privrednika u “evropske lance vrijednosti” i globalne razmjenske tokove.

Iz Vlade Republike Srpske najavljenje su i konkretne mjere za kreiranje povoljnijeg ambijenta i za domaće i za inostrane investitore.

Intezivni tehnološki razvoj, pored razvojnih potencijala koje pružaju elektro-energetski sektor posebno u području tzv. zelene energije, metalo-prerađivački, agro-industrijski, drvo-prerađivački i sektor turizma, može biti motor ukupnog privrednog razvoja Republike Srpske. S tim u vezi, neophodno je tražiti mogućnosti i pružiti podršku kako bi IT sektor postao još aktivniji nosilac privrednog razvoja, i prepoznatljivi izvozni brend Republike Srpske i to prije svega kroz podsticanje domaćeg IT sektora da razvija sopstvena softverska rješenja što bi dovelo do povećanja stepena finalizacije proizvodnje u ovom području, podpšku visoko tehnološkim start ap preduzećima, isključivo baziranim na novim tehnologijama i znanju kroz procese klasterizacije i njihovo uvezivanje.

Kada je u pitanju stimulisanje domaće poljoprivrede i povećanje nivoa samodovoljnosti proizvodnje u ovoj oblasti, preporuke se odnose na povećanje ulaganja u modernizaciju i tehnološku opremljenost poljoprivrene proizvodnje, stimulisanje i podržavanje projekata navodnjavanja obradivih površina, povećanja stepena iskorišćenosti obradivog poljoprivrednog zemljišta u Republici Srpskoj.

Kod elektro-energetskog sektora ukazano je na potrebu pružanja institucionalne podrške izgradnji energetskih potencijala na bazi zelene energije iz obnovljivih izvora.

Kritični faktor uspješnog privrednog razvoja Republike Srpske prepoznat je u dostupnosti i kontinuiranom razvoju adekvatnih kadrovskih rješenja i sistema obrazovanja uopšte. S tim u vezi preporuke su: uskladiti studijske programe sa zahtjevima i potrebama tržišta i privređivanja u Republici Srpskoj, razvijati programe za dokvalifikaciju i prekvalifikaciju radnika kroz jačanje saradnje privrede i obrazovnih institucija, te podsticati upis deficitarnih zanimanja, posebno u oblasti tehničkih i inženjerskih nauka, kroz programe stipendiranja učenika i studenata i njihovo moguće povezivanje sa budućim poslodavcima.

U zaključcima se navodi da su razvojne banke osigurale presudan doprinos ublažavanju posljedica pandemije virusa korona. Ove finansijske institucije prate potrebe i preferencije privređivanja, ali isto tako, svojim angažovanjem trebaju uputiti investicionu javnost na područja sa posebnim potencijalima budućeg rasta i razvoja.

Prema zaključcima konferencije, dodatni modaliteti za finansiranje privrednog razvoja viđeni su u daljem sistemskom razvoju i uređenju tržišta kapitala, povećanju njegove konkurentnosti i profitabilnosti, na načine kojim bi se omogućilo privlačenja investicionih fondova, te kombinovanju različitih finansijskih instrumenata u jedinstvenu finansijsku ponudu, a posebno u dijelu kojim bi bile podržane i stimulisane izvozne aktivnosti domaćih preduzeća i osvajanje novih tržišnih prostora.

Kao dodatni modalitete za finansiranje privrednog razvoja navode se i uspostavljanje kreditne linije Investiciono-razvojne banke Republike Srpske namijenjene finansiranju povećanja stepena finalizacije domaće proizvodnje i stvaranju dodane vrijednosti, te dalje jačanje saradnje između javnog i komercijalnog bankarskog sektora u finansiranju područja od posebnog razvojnog i nacionalnog interesa.

Takođe, poseban izazov u narednom predstavljaće uspostavljanje i razvoj mehanizama za relaksiranje percepcije političkog rizika od strane investitora koja proističe iz složenog političkog uređenja BiH, putem adekvatnih instrumenata osiguranja od povezanih rizika sa ovom pojavom.

Јedinice lokalne samouprave značajni su nosioci razvojnih prioriteta i mogu biti generatori regionalnog i ukupnog razvoja Republike Srpske. Međutim, pored već tradicionalnih, postoji potreba za dodatnom diverzifikacijom izvora u njihovom finansiranju. Tu se prije svega misli na veće angažovanje lokalnih zajednica na povlačenju bespovratnih sredstava iz evropskih fondova i od drugih donatorskih institucija prema svojim prioritetima koji se, opet vertikalno integrišu sa razvojnim i strateškim potrebama Republike Srpske, omogućavanje stručne podrške lokalnim administracijama kod pripreme konkretnih projektnih rješenja putem angažovanja projektantskih kuća pod pokroviteljstvom Vlade Republike Srpske, te njihovo angažovanje na privlačenju i stvaranju pretpostavki za uspješnu realizaciju projekata individualnih investitora i domaćih i stranih.

Tokom konferencije prepoznata je potreba daljeg jačanja institucionalnih i ljudskih kapaciteta u lokalnim administracijama za pripremu konkurentnih projektnih prijedloga i njihovu efikasnu implementaciju, te za uspostavaljanje i održavanje kontakata i saradnje sa investitorima na realizaciji njihovih projekata. Formiranje revolving fonda za podršku realizaciji projekata jedna je od mogućnosti kojom bi se značajno olakšalo lokalnim zajednicama obezbjeđivanje sredstava sufinansiranja i prefinansiranja projektnih aktivnosti kod međunarodnih donatora.

Završno, kritični faktori i mogućnosti privrednog razvoja Republike Srpske leže u njenom dobrom geostrateškom položaju, blizini evropskog tržišta i mogućnostima da se kroz dalju poslovnu integraciju i povezivanje sa Srbijom omogući investitorima bescarinski pristup ruskom i evro-azijskim tržištima, zatim dostupnosti prirodnih resursa, posebno u području obnovljivih izvora energije, makroekonomskoj stabilnosti i stabilnosti finansijskog sektora.

Međutim, ključni razvojni izazovi povezani su sa demografskim kretanjima, nedostatkom sveobuhvatne monetarne politike, političkim rizikom kao i neusklađenošću obrazovnog sistema sa potrebama tržišta rada iako su pomaci i na tom polju prisutni.

Ključni pravci privrednog razvoja Republike Srpske prepoznati su u stimulisanju investicija u oblastima obnovljivih izvora energije, poljoprivrede, IT industrije i turizma, digitalizaciji privređivanja i upravljanja, kontinuiranom razvoju ljudskih resursa, te jačanju promocije investicionih potencijala Republike Srpske.

Za postizanje ciljeva privrednog razvoja i potpunu transformaciju Republike Srpske u dinamičnu i otvorenu ekonomiju potreban je koordinisani napor i potpuna sinergija svih nosioca razvoja među kojima se, svojom ulogom, značajem i dosadašnjim rezultatima posebno izdvaja Investiciono-razvojna banka Republike Srpske. Neophodno je osigurati kontinuirano proaktivno djelovanje u odnosu na stvarna i potencijalan krizna stanja, kako bi se problemi pretvorili u izazove, a izazovi u konkretne razvojne prilike, navedeno je u zaključcima Prve investicione konferencije “Mogućnosti i izazovi privrednog razvoja Republike Srpske”.

(RTRS)